İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nde yapılan yeni bir araştırmaya göre (Nature dergisi – kaynak –), milyonlarca insanın şeker hastalığı (diyabet) tedavisinde kullandığı ucuz ve yaygın bir ilaç olan metformin, bazı bireylerde akut miyeloid lösemi (AML) gelişimini önleyebilir. AML, ani başlayan ve hızlı ilerleyen tehlikeli bir kan kanseri türüdür ve tedavisi oldukça zordur.
Araştırmada bilim insanları, AML’ye dönüşme riski yüksek olan DNMT3A gen mutasyonuna sahip kan kök hücrelerini inceledi. Bu mutasyon, AML vakalarının %10-15’inden sorumludur ve genetik testlerle yıllar öncesinden tespit edilebilmektedir. Ancak bugüne kadar bu riski taşıyan bireylerde AML gelişimini önleyecek bir ilaç yoktu.
Çalışmada, DNMT3A mutasyonlu farelerde bu hücrelerin enerji üretimi için mitokondriye bağımlı olduğu ve bu noktada metformin gibi mitokondriyi hedefleyen ilaçların etkili olabileceği gösterildi. Metformin, bu hücrelerin büyümesini belirgin şekilde yavaşlattı. Ayrıca insan hücrelerinde yapılan deneyler de benzer sonuçlar verdi.
Üstelik araştırma ekibi, 412 binden fazla kişiden oluşan UK Biobank veritabanını analiz ettiğinde, metformin kullanan kişilerde DNMT3A gen değişikliğine daha az rastlandığını da belirledi. Bu da ilacın olası koruyucu etkisini insanlarda da destekleyen önemli bir bulgu oldu.
Uzmanlar, metformin’in zaten dünya genelinde milyonlarca kişi tarafından güvenle kullanıldığını ve yan etkilerinin çok az olduğunu belirtiyor. Bu nedenle, yeni bir ilaç geliştirmek yerine mevcut bir ilacın yeni bir amaçla kullanılması (ilaç yeniden konumlandırma), AML gibi hastalıkların önlenmesi için zaman kazandırabilir.
Şimdi sırada, metformin’in bu genetik riski taşıyan insanlarda AML gelişimini gerçekten engelleyip engellemediğini ortaya koyacak klinik çalışmalar var.
