Yeni Science makalesi…. https://www.science.org/doi/10.1126/science.adv0422
Bilim insanları, bağışıklık sisteminin kanserle daha etkili savaşabilmesi için yapay zekâ (AI) destekli devrimsel bir yöntem geliştirdi. Bu yöntem sayesinde bilgisayar ortamında sadece birkaç haftada tasarlanan özel proteinler, T hücrelerine yerleştirilerek kanser hücrelerini tanıyıp yok etmeleri sağlanıyor.
🧠 Nasıl Çalışıyor?
Normalde bağışıklık sistemi T hücreleri, kanserli hücreleri tanımakta zorlanır çünkü her hastada farklı protein yapıları bulunur. Mevcut tedavi yöntemlerinde uygun T hücresi reseptörünü bulmak aylar hatta yıllar sürebilir.
Yeni AI platformu ise bu süreci çok hızlandırıyor. Araştırmacılar, bilgisayar yardımıyla “minibinder” adı verilen küçük proteinler tasarlıyor. Bu minibinder’lar, kanser hücrelerinin yüzeyinde bulunan özel işaretleyicilere (pMHC molekülleri) kilit gibi oturuyor ve sadece kanserli hücreleri hedef alıyor.
Bu proteinler daha sonra hastadan alınan bağışıklık hücrelerine (T hücrelerine) ekleniyor ve laboratuvar ortamında test edildiğinde bu hücrelerin kanser hücrelerini etkili bir şekilde yok ettiği görülüyor. Bu özel olarak donatılmış hücrelere araştırmacılar “IMPAC-T hücreleri” adını verdi.
🛡️ Güvenlik Önlemleri
Yeni yöntemin bir başka önemli özelliği de güvenliği. Araştırma ekibi, tasarladıkları minibinder’ların sağlıklı hücrelere zarar verme ihtimalini yapay zekâ ile önceden analiz ediyor. Yani deneylere başlamadan önce potansiyel tehlikeler eleniyor. Bu da tedavinin daha güvenli hale gelmesini sağlıyor.
⏱️ Ne Zaman Kullanıma Girecek?
Araştırmanın son aşaması, klinik denemelere geçilmesi (3-4 yil?). Uygulama aşamasında, CAR-T tedavisine benzer şekilde, hastadan alınan kan örneğiyle bağışıklık hücreleri laboratuvarda yeniden programlanacak ve hastaya geri verilecek. Bu hücreler vücutta adeta akıllı füze gibi çalışarak sadece kanserli hücreleri hedef alacak.
🔬 Hangi Kanserlerde Denendi?
Yöntem ilk olarak yaygın bir tümör işareti olan NY-ESO-1 adlı hedefte denendi ve başarıyla sonuç verdi. Ayrıca cilt kanseri (metastatik melanom) olan bir hastadan elde edilen özgün bir kanser işaretine göre de minibinder tasarlanabildi. Bu da yöntemin kişiselleştirilmiş kanser tedavisinde büyük bir potansiyele sahip olduğunu gösteriyor.
