BT (Tomografi) Taramaları ve Kanser Riski

Amerika’da 2023 yılında yaklaşık 93 milyon BT (bilgisayarlı tomografi) taraması yapıldı. Yeni bir araştırmaya göre (kaynak), bu taramaların ileride yaklaşık 103 bin kişide kansere yol açabileceği tahmin ediliyor. Bu sayı, ülkedeki yıllık yeni kanser vakalarının yaklaşık %5’ine denk geliyor.

BT Ne İşe Yarar?
BT taramaları, tümörlerden böbrek taşına, inmeden travmaya kadar birçok hastalığın tanısında hayat kurtarıcı olabilir. Doğru ve yerinde kullanıldığında çok kıymetlidir.

⚠️ Ancak bu taramalar, iyonlaştırıcı radyasyon içerir ve bu da zamanla DNA hasarına ve kansere yol açabilir. Bu yüzden gereksiz yere çekildiğinde riskleri faydasının önüne geçebilir.

Araştırmadan Öne Çıkan Veriler:

🎯 Genel Risk:

• 93 milyon BT → 103.000 kanser
  (Ortalama her 870 BT’de 1 kanser gelişiyor)
  Yani her BT taramasının kansere yol açma riski yaklaşık %0.11

👶 Çocuklarda Risk Daha Yüksek:

• 1 yaşından küçük kız bebeklerde:
  Her 1000 BT taramasında 20 kanser (yani %2 risk)

• 15–17 yaş arası kız çocuklarında:
  Her 1000 BT’de 2 kanser (%0.2 risk)
  👉 Yaş büyüdükçe risk azalıyor.

👨‍🦳 En Fazla Kanser Yetişkinlerde Gelişecek:

Her ne kadar çocukların BT’ye duyarlılığı daha fazla olsa da, BT en çok yetişkinlere çekildiği için kanserlerin büyük kısmı bu grupta gelişiyor.

• 50–59 yaş arası kadınlarda: 10.400 kanser (ABD de)

• 50–59 yaş arası erkeklerde: 9.300 kanser (ABD de)
  (En çok kanser bu yaş grubunda bekleniyor.)

En Sık Görülen BT’ye Bağlı Kanserler:

• Akciğer

• Kolon (kalın bağırsak)

• Lösemi

• Mesane

• Kadınlarda ayrıca meme kanseri

En çok kansere yol açan BT türleri:

• Karın ve pelvis BT’si: %37

• Göğüs BT’si: %21

✅ Sonuç: Fayda-Risk Dengesi Önemli

🟢 BT gerekli durumlarda hayat kurtarır.
Kanama, travma, tümör gibi ciddi tablolar varsa BT vazgeçilmezdir.
🔴 Ancak “ne olur ne olmaz” diyerek yapılan gereksiz taramalar, toplum sağlığına uzun vadede zarar verebilir.

Ne Yapabiliriz?

• Gerçek tıbbi gerekçesi (endikasyonu) varsa BT yapılmalı

• Gereksiz taramalardan kaçınılmalı

• Doktorunuza şu soruları sormaktan çekinmeyin:

  1. Bu tarama gerçekten gerekli mi?

  2. Daha düşük dozla veya radyasyonsuz (örneğin MR, ultrason) yapılabilir mi?